Η επίδραση της σειράς γέννησης στην προσωπικότητα του παιδιού

Η οικογένεια είναι ένα δυναμικό και εξελισσόμενο σύστημα μέσα στο οποίο κάθε μέλος τείνει να αναλαμβάνει διαφόρους ρόλους στην προσπάθεια του να διαφοροποιηθεί και να ανεξαρτητοποιήσει από το άλλο . Ο ρόλος που θα αναλάβει το κάθε παιδί εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις προσδοκίες , το μέγεθος , τη δομή και τη σύνθεση της οικογένειας. Η σημασία και η επίδραση της σειράς γέννησης στην ανάπτυξη της προσωπικότητα του παιδιού μελετήθηκε για πρώτη φορά από το μαθητή του Φρόυντ τον Alfred Adler . Συμφώνα με τον Adler το παιδί αποκτά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ανάλογα με τη σειρά γέννησης του .

Το πρωτότοκο παιδί λόγω της σειράς γέννησης του κατέχει μια κεντρική και μοναδική θέση στο οικογενειακό σύστημα . Η θέση αυτή κλυδωνίζεται με τη γέννηση του δευτέρου παιδιού . Η γέννηση του δευτερότοκου παιδιού αποτελεί ένα τεράστιο ναρκισσιστικό πλήγμα για εκείνο καθώς εκθρονίζεται και στερείται από την αποκλειστική γονική φροντίδα . Το πρωτότοκο παιδί συνήθως είναι υπεύθυνο, ευσυνείδητο , δυναμικό , συντηρητικό , πειθαρχημένο, διαθέτει αρχηγικές τάσεις, έχει υψηλή νοημοσύνη, έχει αυτοπεποίθηση και αυτοέλεγχο , ασκεί έντονη αυτοκριτική στον εαυτό του παρόλο που δυσκολεύεται να δεχτεί κριτική από άλλους , τείνει να υπερέχει στη σχολική και στην επαγγελματική του επίδοση . Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι λογω αυτής της ιδιαίτερης θέσης που κατέχει το πρωτότοκο παιδί στο οικογενειακό σύστημα τείνει να αναλαμβάνει ένα βαρύ φορτίο από την οικογένεια . Το πρωτότοκο παιδί συχνά μπορεί να κατατρώγεται από ενοχές και ερινύες αν δεν ανταποκριθεί στο ρόλο που του έχει ανατεθεί .

Το μικρότερο παιδί συνήθως αισθάνεται απελευθερωμένο από τη βάρια αίσθηση ευθύνης που κληροδοτεί το πρωτότοκο παιδί . Είναι δημιουργικό , εφευρετικό , τολμηρό , ξέγνοιαστο, επαναστατικό , ανεξάρτητο, διαθέτει χιούμορ. Όμως αν δεν υπάρξει συναισθηματική απαγκίστρωση από την οικογένεια του μπορεί να έχει χαμηλές προσδοκίες από τον εαυτό του , να επιζητά μόνιμα την προσοχή και τη στήριξη των άλλων, να γίνει ανεύθυνο . Συχνά λόγω της ιδιαίτερης θέσης που κατέχει το πρωτότοκο παιδί το μικρότερο παιδί μπορεί να αισθάνεται μειονεκτικά απέναντι του γι ’αυτό και συχνά προσπαθεί να το ξεπεράσει σε τομείς όπου το πρωτότοκο αποτυγχάνει .

Το μεσαίο παιδί βρίσκεται σε μια δύσκολη θέση μέσα στον οικογενειακό αστερισμό καθώς θα πρέπει να ανταγωνιστεί εξίσου το πρωτότοκο αλλά και το μικρότερο παιδί της οικογένειας. Το μεσαίο παιδί κατανοώντας ότι βρίσκεται ανάμεσα στα δυο άκρα του αδελφικού υποσυστήματος μπορεί να αισθανθεί ότι δε λαμβάνει την προσοχή της οικογένειας, με αποτέλεσμα να στραφεί προς το εξωτερικό περιβάλλον, από το οποίο να αναζητά επιβεβαίωση . Το μεσαίο παιδί συνήθως είναι αυτόνομο , κοινωνικό, προσαρμοστικό και ευέλικτο σε νέες καταστάσεις που ορθώνονται μπροστά του . Επίσης μπορεί να εξελιχθεί σε δεινός διαμεσολαβητής και διαπραγματευτής στις οικογενειακές συγκρούσεις καθώς έχει αναπτύξει στο έπακρο την ικανότητα να κατανοεί ξεκάθαρα τις δυο πλευρές ενός ζητήματος .

Το μοναχοπαίδι λόγω της έλλειψης άλλων παιδιών στο οικογενειακό περιβάλλον τείνει να προσανατολίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό προς τους ενήλικές παρά στους συνομηλίκους του . Η συναναστροφή με τους ενήλικές του προσφέρει πληθώρα και ποικίλα ερεθίσματα με αποτέλεσμα να οξύνεται η λεκτική ικανότητα , η κριτική σκέψη, η ψυχική και η συναισθηματική ωριμότητα του . Συνήθως τα χαρακτηριστικά που διέπουν το μοναχοπαίδι είναι : σοβαρότητα, υπευθυνότητα , ευσυνειδησία, εργατικότητα, κτητικότητα , τελειομανία και ανεξαρτησία. Η μοναχικότητα μπορεί να αποτελέσει ένα χαρακτηριστικό που πιθανώς να το ταλανίζει στη ζωή του. Έρευνες αναφέρουν ότι τα μοναχοπαίδια τείνουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους να διατηρούν στενούς οικογενειακούς δεσμούς , αλλά να δυσκολεύονται να αποκτήσουν στενές φιλικές και συζυγικές σχέσεις.

Η σειρά γέννησης του παιδιού δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα της διαμόρφωσης της προσωπικότητα του . Οι θετικές ή αρνητικές προβολές των γονιών ,τραυματικά γεγονότα ζωής όπως : διαζύγιο, πένθος, ασθένεια, οικονομικές απώλειες, μετανάστευση, καθώς και οι προσωπικές δεξιότητες του παιδιού αποτελούν καταλυτικοί παράγοντες στη διάπλαση της προσωπικής ταυτότητας του .

ΑΠΟΣΤΟΛΙΑ ΝΤΕΚΟΒΑ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ

πηγή : eumedline